Polski ekstrakt z leczniczej marihuany – praktyczna kropla wiedzy w terapii bólu

Patrząc na współczesną farmakoterapię bólu i na definicję bólu jako nieprzyjemnego doznania czuciowego i emocjonalnego, musimy podejść do pacjenta holistycznie. Zarówno w zakresie ciała jak i duszy.

Po pierwsze pacjent z dolegliwościami bólowymi to nie tylko problem wyboru analgetyków. To często pacjent z zaburzeniami snu, lękiem, objawami depresyjnymi, na które klasyczne środki przeciwbólowe nie mają wpływu.

Po drugie podczas stosowania analgetyków może dojść do paradoksalnego pojawienia się bólu lub indukcji objawów niepożądanych, gdzie musimy zmniejszyć dawkę leku podstawowego lub zmienić całkowicie zastosowany lek, i co wtedy? Jak dalej postępować?

Wówczas możemy skorzystać z terapii leczniczą marihuaną jako multimodalnej terapii wspomagającej podstawowe leczenie, która nie tylko może załagodzić działania niepożądane licznych leków przeciwbólowych, ale również zwiększyć skuteczność analgetyków doprowadzając do możliwości redukcji dawki.

Medyczna marihuana z wysoką komponentą THC bardzo dobrze sprawdza się w terapii bólu nowotworowego, neuropatycznego, towarzyszącemu endometriozie, bolesnych miesiączkach, a także fibromialgii i napadom migreny.

Dlaczego wykorzystujemy kannabinoidy w leczeniu bólu?

Zarówno THC jak i CBD działają przeciwbólowo. Wykazują efekty korzystne w leczeniu bólu, w tym działanie przeciwzapalne. Stanowią w pewnym rodzaju protekcję w stosunku do działań niepożądanych analgetyków – nudności, wymioty, brak apetytu. Oraz istotnie wpływają na emocjonalną percepcję bólu, wykazując efekt przeciwlękowy i inne korzystne efekty jak uczucie euforii.

Istotnymi składnikami medycznej marihuany są terpeny czyli lipofilne aromatyczne związki, które odpowiedzialne są za zapach kwiatów konopi tj. mircen, pinen, limonen. Terpeny dzięki aktywności farmakologicznej nawet w bardzo małych dawkach modulują działanie kannabinoidów. W wyniku połączonego oddziaływania i synergii kannabinoidów i terpenów dochodzi do tzw. efektu entourage czyli wzmocnienia lub uzupełnienia efektu terapeutycznego, a także osłabienia niepożądanych działań szczególnie objawów psychotycznych ze strony THC.

Jakie korzyści płyną z multimodalnej terapii wspomagającej podstawowe leczenie przeciwbólowe?

Dzięki działaniu synergistycznemu analgetyków i kanabinoidów możemy zejść z dawki leków przeciwbólowych a tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia działań niepożądanych tj.:

• zaburzenia funkcji jelit wywołane opioidami np. zaparcia
• nudności, wymioty
• świąd skóry.

Kannabinoidy opóźniają rozwój tolerancji na działanie przeciwbólowe, zmniejszają objawy związane z redukcją dawki lub odstawieniem opioidu tj. głód narkotykowy, lęk, dysforia, pocenie się, łzawienie, wycieki z nosa, bezsenność.

Doprecyzowując te dane, synergistyczne działanie THC z opioidami jest oparte na wpływie THC na zmianę struktury receptora opioidowego i ułatwia wiązanie opioidu z receptorem. Dzięki temu opioidy działają o 20-30% silniej co daje możliwość redukcji dawki.

Badania naukowe dowodzą również, że zastosowanie THC u pacjentów przewlekle przyjmujących niesteroidowe leki przeciwzapalne, zmniejsza ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego oraz wzmacnia efekt przeciwbólowy w mechanizmie, którego niesteroidowe leki przeciwzapalne nie posiadają. Dzięki temu mamy do czynienia z potencjalizacją efektu i poszerzeniem spektrum działania.

Zastosowanie medycznej marihuany w terapii bólu

Dlatego też lecznicza marihuana może być wykorzystywana w terapii bólu:

• Nowotworowego
• W przebiegu chorób o podłożu autoimmunologicznym
• Stwardnieniu rozsianym
• Chorobach rdzenia kręgowego
• Towarzyszącego reumatoidalnemu zapaleniu stawów
• Fibromialgii
• Migrenach, gdzie kannabinoidy można stosować w profilaktyce napadów, dodatkowo łagodzą ból i nudności wywołane samymi napadami.

Zasady stosowania medycznej marihuany

Aby terapia kannabinoidami była skuteczna należy stosować się do następujących wytycznych:

1. Podstawowa zasada leczenia medyczną marihuaną to "start low and go slow".

Oznacza to, że pacjent powinien przyjmować medyczną marihuanę stopniowo zwiększając dawkę aż do znalezienia najniższej skutecznej dawki.

2. W przypadku ekstraktów terapię rozpoczynamy od jednej kropli THC zawierającej 1-2,5 mg (niższe dawki dedykowane są do osób starszych i wrażliwych na działanie leku).

3. Optymalna dawka leku powinna być dobierana poprzez samodzielne miareczkowanie. Pacjent powinien zwiększać dawkę o 2,5 mg THC na dobę do czasu, gdy uzyska wystarczającą poprawę objawów, osiągnie maksymalną dopuszczoną dawkę lub wystąpią u niego działania niepożądane.

4. Ustalenie schematu dawkowania jest procesem indywidualnym dla każdego pacjenta i wymaga czasu (personalizacja terapii).

5. Początkujący pacjenci powinni stosować leki o niższym stężeniu THC i wyższym CBD, tak aby uniknąć działań niepożądanych.

6. Dawka początkowa powinna zostać podana godzinę przed snem w celu zapewnienia bezpieczeństwa farmakoterapii (zmniejszone ryzyko wystąpienia działań niepożądanych w tym objawów psychotycznych).

7. Zaleca się wolniejsze miareczkowanie u pacjentów przyjmujących inne leki.

8. W zależności od nasilenia objawów choroby, dawkowanie medycznej marihuany powinno odbywać się do 3 razy dziennie.

9. Początek terapii powinien być monitorowany przez pacjenta w zakresie: codziennego funkcjonowania, nastroju, zdolności do pracy, jakości snu, poziomu stresu, a następnie skonsultowany przez lekarza w ciągu kilku dni od rozpoczęcia terapii.

10. W celu zwiększenia biodostępności leku, zaleca się podawanie formy doustnej z pokarmem bogatym w tłuszcze.

Dostępne produkty w aptece  - co lekarz może przepisać?

W chwili obecnej w aptekach są dostępne dwie formy medycznej marihuany: susz i ekstrakt.

Susz wykorzystywany jest do waporyzacji, natomiast ekstrakt cechuje się dużą elastycznością pod względem możliwych formulacji do stworzenia przez farmaceutów. Farmaceuta może przekształcić ekstrakt olejowy w kapsułki dojelitowe, krople do oczu, maści, żele, pasty, czopki, globulki, a nawet systemy transdermalne. Warto ponadto wskazać korzyści płynące ze stosowania leku w postaci ekstraktu olejowego. Stosowanie jest łatwe i bezpieczne, efekty są długotrwałe, a poręczne opakowanie umożliwia spożycie leku w każdym miejscu. Ponadto przy użyciu ekstraktu nie pojawia się konieczność zakupienia oraz używania sprzętów pomocniczych tj. waporyzatory czy inhalatory. Preparat jest odpowiedni dla osób starszych i unieruchomionych do podawania przed snem i dla osób, które nie mogą zażywać medycznej marihuany w formie waporyzacji, a dodatkowo za sprawą dołączonego kroplomierza możliwe jest bardzo precyzyjne dawkowanie. Nie pojawia się ryzyko wyindukowania zespołu EVALI (ang. E-Cigarette orVaping-Associated Lung Injury) czyli uszkodzenia płuc związanego z używaniem e-papierosów i innych urządzeń elektronicznych do waporyzacji.

Ekstrakty olejowe są wygodną, precyzyjną i powtarzalną formą zażywania medycznej marihuany z uwagi na możliwość dokładnego miareczkowania zażywanych substancji. Pacjent zażywa produkt w postaci kropel doustnych, podjęzykowo i nie tylko.

Ponadto podawanie podjęzykowe jest metodą chętnie stosowaną przez pacjentów poddanych leczeniu przeciwnowotworowemu. Jest to sposób nie tylko wygodny, lecz także skuteczny, gdyż błony śluzowe w jamie ustnej zapewniają szybką i niemal całkowita absorbcję leczniczych kannabinoidów przez układ krążenia – substancje aktywne wchłaniane są już w ciągu 1. minuty od podania.

Porównując dwie drogi podania – drogę doustną i inhalacyjną trzeba mieć na uwadze różnice w biodostępności obu podań. I tak biodostępność dla drogi doustnej waha się między 10-20%, a przy drodze inhalacyjnej od 2-56%, co pokazuje, że ta droga jest nieprecyzyjna i w dużej mierze zależna od samego pacjenta w kontekście:

• głębokości zaciągnięcia,
• częstotliwości zaciągnięć,
• ilości zaciągnięć,
• czasu przetrzymywania pary waporyzacyjnej w drogach oddechowych,
• wydolności płuc.

Dawka wchłoniętego THC w drodze inhalacji ma szeroki zakres i każdorazowo ciężko określić jaką dawkę pacjent przyjął.

Bezpieczeństwo terapii

Kannabinoidy są bezpieczne w terapii ponieważ wykazują niską potencjalną toksyczność i istnieje niewielkie ryzyko ich przedawkowania. Klinicyści mogą czuć się komfortowo, dostosowując indywidualnie schemat leczenia medyczną marihuaną oraz wiedząc, że pacjenci nie są narażeni na znaczne ryzyko zgonu z powodu przedawkowania.

Szczegółowe informacje dla specjalistów – lekarzy i farmaceutów związane z zastosowaniem medycznej marihuany, jej dawkowaniem, a także wypisywaniem recept dostępne są w Kompendium dla Lekarzy i Farmaceutów, do którego dostęp uzyskać można korzystając ze Strefy Wiedzy zamieszczonej na stronie www.vmed.one