Medycyna zawdzięcza mu przełomowe odkrycia - Raphael Mechoulam świętuje dziś 91 urodziny

Morfina została wyizolowana z opium na początku XIX wieku, a kokaina z liści koki, ale aktywny związek z haszyszu nigdy nie został wyizolowany w czystej postaci [...] W małym kraju, takim jak Izrael, jeśli chcesz wykonać znaczącą pracę, powinieneś spróbować zrobić coś nowatorskiego - powiedział Mechoulam w wywiadzie dla Canadian Friends Of The Hebrew University. 

Naukowiec "uzależnił się od badań"

Kiedy prof. Raphael Mechoulam zaczynał swoje badania nad marihuaną, zainteresowanie tą rośliną było jeszcze niewielkie. W wielu krajach, konopie w świetle prawa, wciąż były uznawane wyłącznie za narkotyk. Nie było ani środków finansowych na tego typu badania ani miejsc, z których by było można legalnie otrzymać próbki potrzebne do ich wykonania.

Swoją badawczą karierę Mechoulam rozpoczął podczas służby wojskowej, badając środki owadobójcze. Okazało się, że naukowiec ma ogromny potencjał i sam się przyznał we wcześniej cytowanym wywiadzie, że "uzależnił się od badań". W 1952 uzyskał tytuł magistra biochemii na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, a kilka lat później zrobił doktorat w Instytucie Weizmanna w Rehovot. Po ukończeniu studiów młody Izraelczyk zajął się badaniem konopi.

Zioło do badań z policyjnych interwencji

Do lat 90., kiedy Izrael nie zalegalizował jeszcze marihuany medycznej, policja była jedynym źródłem legalnych konopi. I tak oto młody naukowiec zwrócił się o pomoc do znajomego, który pracował jako szef wydziału śledczego w policji na szczeblu ogólnokrajowym.

Zdołał przekonać policję, że jest na tyle wiarygodny, że podarowali mu pięć kilogramów „świetnego, przemycanego libańskiego haszyszu”. Taki był początek czteroletniego związku - opisuje w swoim wywiadzie z naukowcem Madison Margolin.

Dzięki temu zespół Mechoulama dokonał syntezy najpierw CBD, a następnie THC. W wyniku badań okazało się, że THC jest kluczowym składnikiem pobudzającym konkretne receptory w mózgu, analitycznie do niektórych substancji występujących w organizmie człowieka. Związki te współpracują z receptorami, chroniąc przed wieloma objawami i dolegliwościami związanymi z konkretną chorobą.

Po tym jak Mechoulam zdołał wyizolować 10 gramów THC z haszyszu, wcześniej nie zainteresowana badaniami naukowca NIDA od 47 lat pomaga je finansować.

3 etapy badań nad marihuaną

Pierwszą fazą badań nad marihuaną, wyróżnioną przez prof. Mechoulama jest fitochemia, czyli rozpoznanie chemii rośliny i związków, jakie wytwarza – w przypadku konopi indyjskich chodzi przede wszystkim o THC i CBD, zakończone około 30 lat temu.

Drugim etapem były badania nad endokannabinoidami, biorącymi udział w wielu procesach fizjologicznych, zakończone około 10 lat temu.

Obecnie prowadzona jest trzecia faza badań – nad fizjologią człowieka, gdzie Mechoulam bada inne endogenne związki związane z anandamidem i endokannabinoidem. Związki te mają wpływ na mnóstwo procesów w organizmie człowieka. W szczególności anandamid jest integralną częścią autyzmu.

Izrael jest jednym z wiodących krajów na świecie w badaniach nad kannabinoidami, a powodem tego jest to, że zaczęliśmy, gdy nikt inny tego nie robił – powiedział naukowiec do Margolin. Dalej zapewniając: W ciągu następnej dekady, a może i krócej, będziemy mieli na rynku leki kannabinoidowe. [...] Możemy mieć to na choroby takie jak depresja, schizofrenia, lęki, stany pourazowe. [...] Zasadniczo w każdej badanej chorobie zaangażowany jest endogenny system kannabinoidowy.

Jednym z najnowszych odkryć 90-letniego badacza jest kwas kannabidiolowy (CBDA), jego zdaniem o wiele silniejszy związek niż CBD czy THC – bez znanych negatywnych skutków ubocznych. Odkrycie zostało zaprezentowane publicznie we współpracy z EPM, globalną firmą biotechnologiczną z siedzibą w USA, której celem jest wypełnienie luki między przemysłem konopnym a farmaceutycznym.

Raphael Mechoulam - biogram

Raphael Mechoulam urodził się w 1930 roku w Sofii w Bułgarii w rodzinie żydowskiej. Był synem lekarza - ordynatora miejscowego szpitala. O matce wiemy jedynie, że studiowała w Berlinie. Kiedy antysemickie przepisy zmusiły rodzinę do opuszczenia miasta, Mechoulam przerwał naukę w American Grade School. Niedługo potem ojciec Raphaela został wysłany do obozu koncentracyjnego.

W 1944 rozpoczął studia na inżynierii chemicznej. Niezadowolony z kierunku, w 1949 roku wraz z rodziną wyemigrował do Izraela i tam zaczął studiować chemię. W 1952 roku otrzymał tytuł magistra biochemii na Uniwersytecie w Jerozolimie, a kilka lat później uzyskał tytuł doktora w Weizmann Institute. Następnie Mechoulam skończył studia podoktoranckie w Rockefeller Institute w Nowym Jorku i zaczął pracę w Instytucie Weizmanna. W 1965 roku przeniósł się na Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie, gdzie po 7 latach pracy na uczelni został mianowany profesorem. W 1994 roku wybrano go na członka Izrealskiej Akademii Nauk.

Nagrody

Nagroda Izraela w dziedzinie nauk ścisłych – Chemia (2000)

NIDA Discovery Award (2011)

Nagroda EMET w naukach ścisłych – Chemia (2012)

Laureat nagrody Rothschild Prize w kategorii Chemia i Fizyka (2012)