ekologia & zrównoważony rozwój

Co łączy konopie i Czarnobyl?

2021-10-21 08:00:00 Inga

Konopie przemysłowe, dzięki swoim niezwykłym właściwościom - ratują  czarnobylską ziemię. A jak to robią i dlaczego warto wykorzystywać je w celu fitoremediacji gleby, nie tylko w Czarnobylu - czytajcie dalej!

fot. Pixabay/Chris Spencer-Payne
fot. Pixabay/Chris Spencer-Payne

Katastrofa jądrowa w Czarnobylu jako symbol ekologicznego zagrożenia dla całego świata 

26 kwietnia 1986 r. w czwartym bloku CzAES czarnobylskiej elektrowni jądrowej doszło do eksplozji, której zasięg i konsekwencje przewyższyły wszystkie poprzednie awarie w sowieckich elektrowniach jądrowych.

Wybuch nastąpił tuż po północy, w trakcie przeprowadzania przez personel elektrowni ryzykownego i niedostatecznie przygotowanego eksperymentu na reaktorze. Test nie został ukończony.

Według raportu kijowskiego KGB z 26 kwietnia 1986 r. w trakcie eksperymentu o godz. 1:23 w pomieszczeniach czwartego energobloku CzAES doszło do dwóch eksplozji, w rezultacie których całkowicie rozpadły się dach i ściany budynku, zapaliły się także grafitowe bloki wokół osi rdzenia reaktora. Sam reaktor, w którym znajdowało się 200 ton uranu, uległ kompletnemu zniszczeniu. Według jednej z wersji bezpośrednią przyczyną dwóch potężnych wybuchów był gwałtowny wzrost objętości pary wodnej i ciśnienia, a także nagromadzenie łatwopalnego wodoru. Był to największy kataklizm w historii energetyki jądrowej pod względem ofiar śmiertelnych i skutków ekologicznych.

Pięć lat po wybuchu w Czarnobylu przedstawiciele ukraińskiego życia politycznego podczas spotkania zorganizowanego  z okazji kolejnej rocznicy katastrofy oświadczyli „Czarnobylska awaria stała się nie tylko najtragiczniejszym rozdziałem w bogatej w nieszczęścia współczesnej historii Ukrainy, ale także symbolem ekologicznego zagrożenia dla całego świata (...)".

W wyniku eksplozji powstała chmura radioaktywnego pyłu, która pokryła nie tylko Ukrainę, Białoruś i europejską część Rosji, ale również - Macedonię, Serbię, Chorwację, Bułgarię, Grecję, Rumunię, Litwę, Estonię, Łotwę, Finlandię, Danię, Norwegię, Szwecję, Austrię, Węgry, Czechy, Słowację, Holandię, Belgię, Słowenię, Polskę, Szwajcarię, Niemcy, Włochy, Francję i Wielką Brytanię.

Sama Ukraina poniosła ogromne straty zasobów ludzkich i materialnych, ludność cywilna do dziś cierpi z powodu cierpień wynikających ze zdrowotnych konsekwencji katastrofy, jak i prowadzonych przez kilkadziesiąt lat ewakuacji i wysiedleń z terenów promieniotwórczo skażonych. Skażona strefa zamknięta obejmowała powierzchnię 2,5 tys. km2, a z uprawy wyłączono 100 tys. hektarów ziemi.

Konopie i projekt fitoremediacji radioaktywnej gleby w Czarnobylu

Konopie i ich szerokie zastosowanie to coraz bardziej powszechny temat badań naukowych. Jednym z istotnych obszarów badań nad konopiami, któremu poświęca się obecnie szczególną uwagę, jest fitoremediacja (technologia wykorzystująca rośliny wyższe w procesie oczyszczania środowiska ) - chociaż fakt, że konopie oczyszczają glebę, jest dopiero znany od pewnego czasu.

Przez prawie dwie dekady konopie przemysłowe rosnące w okolicach opuszczonej elektrowni jądrowej w Czarnobylu, w Prypeci na Ukrainie, pomagały zmniejszyć toksyczność gleby.

W 1990 roku, zaledwie cztery lata po pierwszej eksplozji, ówczesna administracja radziecka zwróciła się do Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) z prośbą o ocenę sytuacji środowiskowej. W 30-kilometrowej strefie zamkniętej wokół Czarnobyla stwierdzono wysokie stężenie różnych metali toksycznych, w tym ołowiu, cezu-137, strontu-90 i plutonu w glebie, a także w tkankach roślin i zwierząt. W odpowiedzi na to postanowiono zmniejszyć skażenia gleby poprzez zastosowanie roślin pożytecznych. Proces ten, znany jako fitoremediacja, został wdrożony niemal natychmiast.

W Czarnobylu wykorzystano różne rośliny ze względu na ich zdolność do pochłaniania określonych zanieczyszczeń - dwie odmiany kapustnych do usuwania chromu, ołowiu, miedzi i niklu, kukurydzę do pochłaniania ołowiu (różne badania wykazały doskonałą zdolność tej ważnej rośliny do pochłaniania ołowiu), ostatnio także słonecznik i konopie.

W 1998 r. rozpoczęto uprawę konopi. Slavik Dushenkov, naukowiec z Phytotech, jednej z organizacji stojących za sadzeniem konopi, stwierdził, że "konopie okazują się być jedną z najlepszych roślin fitoremediacyjnych, jakie udało nam się znaleźć". Czarnobylska strefa zamknięta, miejsce najtragiczniejszej w skutkach katastrofy nuklearnej na świecie, powoli wraca do życia i zdrowia, a rośliny i zwierzęta zaczynają zamieszkiwać oczyszczoną ziemię.

Podobnie jak na Ukrainie, obszary wiejskie na sąsiedniej Białorusi zostały dotknięte incydentem w Czarnobylu, tamtejsze władze również rozważały wykorzystanie konopi jako środka oczyszczając ego glebę. 

Konopie wykorzystywane w fitoremediacji w innych miejscach na świecie

W Apulii, we Włoszech, konopie przemysłowe są wykorzystywane na szeroką skalę do odkażania najbardziej zanieczyszczonych gleb w Europie.

Stalownia Ilva, największa tego typu w Europie, przez dziesięciolecia zatruwała toksycznymi emisjami lokalną glebę, rośliny, zwierzęta i ludzi. W promieniu 20 km od zakładu obowiązuje zakaz wypasu zwierząt gospodarskich. Od 2012 r., gdy skala kryzysu stała się oczywista, rolnicy zasadzili miliony roślin konopi indyjskich, starając się odkazić glebę. W tym czasie lokalny obszar uprawy konopi zwiększył się z 3 do 300 hektarów. Około 100 rolników uprawia konopie, a ruch ten okazał się nawet bodźcem ekonomicznym. Otwarto nowy zakład przetwórstwa konopi, który przetwarza zbiory na włókno do produkcji odzieży i materiałów budowlanych.

W Japonii, od czasu katastrofy w elektrowni jądrowej Fukushima Dai-ichi w 2011 r., także pojawiły się głosy, aby wdrożyć fitoremediację konopną. Jednak ze względu na ustawę o kontroli konopi, wprowadzoną do japońskiego prawa przez okupacyjne władze USA w 1948 r., konopie można uprawiać tylko na podstawie licencji, a te są bardzo ograniczone i trudno je uzyskać.

Dlaczego konopna fitoremediacja jest tak skuteczna?

  • Konopie szybko rosną i ich uprawa jest stosunkowo prosta i ekologiczna. Konopie przemysłowe mają stosunkowo niewielkie wymagania środowiskowe i szeroki zakres tolerancji temperaturowej. Ponadto rosną i rozmnażają się bardzo  szybko - oczyszczenie dużej powierzchni gleby zajmuje im niewiele czasu.
  • Konopie mają długi system korzeniowy. Zdecydowaną przewagą konopi nad innymi fitoremediantami jest rozbudowana ryzosfera. Ich stosunkowo długie korzenie są w stanie oczyścić głębsze partie ziemi niż większość używanych do tego celu roślin. Konopna fitoremediacja jest zatem bardziej kompleksowa.
  • Uprawa konopi nie wymaga aż tak wielkich nakładów finansowych. W porównaniu z uprawą innych roślin używanych w fitoremediacji uprawa konopi jest stosunkowo tania.

Co zrobić ze skażonymi konopiami, które używane były w celu remediacji?

Warto pamiętać, że nie mogą być one użyte we wszystkich sektorach przemysłowych, w których normalnie znajdują zastosowanie. Liście, łodygi czy nasiona z wysoką zawartością matali ciężkich można wykorzystać jedynie jakobiomasę do produkcji biopaliwa. Zanieczyszczone konopie  należy spalać w kotłach grzewczych do produkcji energii elektrycznej lub destylować do etanolu.

Jeśli korzystamy z produktów konopnych, warto zadbać, aby konopie wykorzystane do ich produkcji pochodziły z ekologicznych upraw i same posiadały badanie jakościowe składu.

 

Dziękujemy że przeczytałeś ten artykuł do końca.

Powstał on z myślą właśnie o Tobie, o ludziach, dla których ważna jest niezależna i rzetelna informacja i to, że dostęp do wszystkich treści tutaj publikowanych jest i będzie darmowy. Nie stoją za nami korporacje, ani organizacje. Funkcjonujemy dzięki reklamodawcom i dzięki Tobie oraz innym naszym czytelnikom. Jeśli masz ochotę wesprzeć niezależne dziennikarstwo w Polsce, możesz to zrobić poprzez dobrowolną wpłatę. Wystarczy, że wybierzesz jedną z poniższych opcji. Nawet niewielka miesięczna kwota pomoże nam w rozwijaniu erakonopi.pl
Wpłaty obsługuje bezpieczny i sprawdzony system PayPal.

Przeglądaj zasoby EraKonopi.pl

OPINIE UŻYTKOWNIKÓW:

TE ARTYKUŁY MOGĄ CIĘ ZAINTERESOWAĆ