Europa dzieli się w sprawie konopi – które kraje liberalizują prawo?

• Niemcy – największa reforma konopna w Europie
• Malta i Luksemburg – pionierzy legalizacji w UE
• Czechy na drodze do pełnej legalizacji
• Holandia – tolerancja bez pełnej legalizacji
• Szwajcaria i jej pilotażowe programy
• Hiszpania, Portugalia i Włochy – model dekryminalizacji
• Kraje z restrykcyjnym podejściem do konopi
• Przyszłość prawa konopnego w Europie

Niemcy – największa reforma konopna w Europie

Od 1 kwietnia 2024 roku Niemcy dokonały przełomowej zmiany w prawie, pozwalając dorosłym obywatelom na legalne posiadanie marihuany i uprawę konopi w gospodarstwie domowym. To najważniejsza zmiana w europejskim prawie konopnym ostatnich lat, która stawiała Niemcy w czołówce krajów liberalizujących przepisy.

Aktualne regulacje pozwalają na posiadanie do 25 gramów marihuany w miejscu publicznym oraz do 50 gramów w domu. Co istotne, mimo tej częściowej legalizacji, komercyjna sprzedaż konopi zawierających THC pozostaje zabroniona. Uprawa domowa ogranicza się do trzech roślin na jedno gospodarstwo.

Od 1 lipca 2024 roku niemieckie prawo umożliwia również tworzenie klubów konopnych, które mogą liczyć maksymalnie 500 członków. To rozwiązanie ma kontrolować dystrybucję marihuany w sposób bardziej bezpieczny niż czarny rynek. Spożywanie pozostaje jednak zabronione w pobliżu szkół, placów zabaw oraz w strefach pieszych w określonych godzinach.

Reforma niemiecka to nie tylko kwestia społeczna – eksperci szacują, że może ona przynieść krajowi około 4,7 miliarda euro rocznych wpływów podatkowych oraz tysiące nowych miejsc pracy. To pokazuje, że legalizacja konopi w Europie ma również wymiar ekonomiczny.

Malta i Luksemburg – pionierzy legalizacji w UE

Malta zapisała się w historii jako pierwszy kraj Unii Europejskiej, który zalegalizował konopie do celów rekreacyjnych. Już w grudniu 2021 roku małe śródziemnomorskie państwo zdecydowało się na ten krok, wyprzedzając inne kraje członkowskie.

Pełnoletni mieszkańcy Malty mogą legalnie posiadać do siedmiu gramów marihuany oraz uprawiać maksymalnie cztery rośliny konopi w swoim domu. Warto jednak pamiętać, że palenie w miejscach publicznych jest zakazane – za takie wykroczenie grozi mandat. Malta pozwala również na tworzenie prywatnych klubów konopnych, które działają w ściśle określonych ramach prawnych.

Luksemburg podążył podobną ścieżką, choć jego przepisy dotyczące konopi są nieco bardziej konserwatywne. Kraj ten w październiku 2021 roku zalegalizował uprawę małych ilości konopi, ale tylko w miejscu własnego zamieszkania, włącznie z ogrodami czy balkonami. Transport nasion i konsumpcja w miejscach publicznych pozostają nielegalne.

Czechy na drodze do pełnej legalizacji

Nasi południowi sąsiedzi również podążają ścieżką liberalizacji. Czechy planują wprowadzenie nowych przepisów od stycznia 2026 roku, które pozwolą dorosłym obywatelom na posiadanie do 100 gramów marihuany oraz uprawę trzech roślin konopi na własny użytek. To będzie jedna z najbardziej liberalnych regulacji w Europie.

Aktualnie posiadanie do piętnastu gramów marihuany oraz pięciu gramów haszyszu, a także uprawa do pięciu krzaków konopi jest traktowana jako wykroczenie, nie przestępstwo. Za takie przewinienie grozi jedynie grzywna.

W lipcu 2025 roku Czechy wprowadziły również przełomowe regulacje dotyczące sprzedaży konopi o zawartości THC do 1% oraz kratomu. Nowe prawo ma stworzyć bezpieczny rynek dla produktów o niskim ryzyku zdrowotnym.

Holandia – tolerancja bez pełnej legalizacji

Wielu z nas kojarzy Holandię z liberalnym podejściem do konopi, ale prawda jest bardziej złożona. Marihuana w Holandii nie jest w pełni legalna – funkcjonuje tam system tolerancji, który pozwala na sprzedaż w licencjonowanych coffee shopach. To interesujący paradoks: możesz kupić konopie w specjalnych lokalach, ale produkcja i dystrybucja hurtowa pozostają nielegalne.

Holenderskie władze planują wprowadzenie pilotażowych programów, które mogłyby uporządkować tę sytuację i stworzyć legalny łańcuch dostaw. Kraj ten współpracuje z innymi państwami, takimi jak Niemcy, Malta i Luksemburg, aby wypracować wspólne standardy w zakresie europejskiego prawa konopnego.

Szwajcaria i jej pilotażowe programy

Szwajcaria, choć nie jest członkiem Unii Europejskiej, również eksperymentuje z liberalizacją prawa. Kraj ten zatwierdził pilotażowy program sprzedaży i konsumpcji marihuany na terenie Zurychu. To kontrolowane podejście ma pomóc w zebraniu danych na temat wpływu legalizacji na społeczeństwo i gospodarkę.

W Szwajcarii posiadanie do 10 gramów marihuany grozi najwyżej karą grzywny. To stosunkowo łagodne podejście pokazuje, że kraj ten stara się znaleźć równowagę między kontrolą a tolerancją.

Hiszpania, Portugalia i Włochy – model dekryminalizacji

Grupa krajów południowej Europy wybrała ścieżkę dekryminalizacji zamiast pełnej legalizacji. To oznacza, że posiadanie niewielkich ilości marihuany na własny użytek nie jest przestępstwem, choć wciąż może wiązać się z konsekwencjami administracyjnymi.

Portugalia, Hiszpania i Czechy zdekryminalizowały posiadanie marihuany na własny użytek. W Portugalii system ten funkcjonuje już od ponad dwóch dekad i jest uważany za jeden z najbardziej udanych przykładów liberalnej polityki narkotykowej w Europie.

We Włoszech posiadanie zostało zdekryminalizowane, a uprawy małych ilości są legalne. Hiszpania dodatkowo pozwala na działalność tzw. cannabis social clubs – prywatnych stowarzyszeń, które mogą uprawiać konopie dla swoich członków.

Kraje z restrykcyjnym podejściem do konopi

Mimo rosnącej fali liberalizacji wiele europejskich państw utrzymuje restrykcyjne prawo dotyczące marihuany. Dotyczy to szczególnie krajów Europy Wschodniej i niektórych państw skandynawskich, gdzie posiadanie, sprzedaż i uprawa konopi pozostają przestępstwem karanym więzieniem.

Polska znajduje się w grupie krajów o konserwatywnym podejściu. Choć marihuana medyczna jest dostępna na receptę od 2017 roku, rekreacyjne użycie pozostaje całkowicie nielegalne. Posiadanie nawet niewielkiej ilości może skutkować postępowaniem karnym. Debata o ewentualnej dekryminalizacji toczy się w Polsce od lat, ale jak dotąd nie przyniosła konkretnych zmian legislacyjnych.

Inne kraje, takie jak Francja, Szwecja czy Węgry, również utrzymują surowe przepisy, traktując konopie jako narkotyk bez wyjątków. To pokazuje, jak bardzo Europa dzieli się w kwestii konopi – między sąsiadującymi ze sobą państwami mogą istnieć diametralnie różne przepisy.

Przyszłość prawa konopnego w Europie

Europejska mapa legalizacji konopi zmienia się bardzo dynamicznie. Sukcesy Niemiec, Malty czy Luksemburga mogą inspirować kolejne państwa do rozważenia liberalizacji. Z drugiej strony, Unia Europejska musi zmierzyć się z wyzwaniem harmonizacji przepisów – obecna sytuacja, w której każdy kraj ma własne regulacje, komplikuje kwestie transgraniczne.

Ekonomiczne argumenty przemawiają za legalizacją. Kraje borykające się z deficytami budżetowymi po pandemii i kryzysie energetycznym widzą w opodatkowaniu konopi potencjalne źródło dochodów. Dodatkowo legalizacja może ograniczyć czarny rynek, poprawić kontrolę jakości produktów i zmniejszyć obciążenie systemu wymiaru sprawiedliwości.

Z perspektywy społecznej, rosnąca akceptacja dla marihuany w Europie jest widoczna szczególnie wśród młodszych pokoleń. Zmiany kulturowe i coraz więcej badań pokazujących potencjał medyczny konopi wpływają na debatę publiczną. Czy to oznacza, że całkowita legalizacja w całej Europie to tylko kwestia czasu? Trudno przewidzieć, ale jedno jest pewne – dyskusja na ten temat dopiero nabiera tempa.