Czy CBD to nasza nowa broń przeciw... antybiotykooporności?

W 1928 roku, Aleksander Fleming zaobserwował w warunkach In vitro (na płytce Petri’ego) hamowanie wzrostu gronkowca złocistego przez szczep grzyba pleśniowego Penicillium notatum. Jednak dopiero w 1938 r. udało się wyizolować penicylinę – substancję odpowiedzialną za to zjawisko. Produkcję jej opracował najpierw na skalę laboratoryjną wraz z Florey’em i Chainem (nagroda Nobla, 1945 r.), a następnie w USA, firmie Pfeizer udało się ją zacząć produkować na skalę przemysłową (1945 r. USA). Tym samym rozpoczęła się nowa era w walce z zakażeniami bakteryjnymi, które były wówczas przyczyną bardzo wysokiej śmiertelności.

Po wprowadzeniu do lecznictwa penicyliny, Fleming, w trakcie swego wykładu Noblowskiego w 1945, ostrzegał przed konsekwencjami jej nadużywania, co niestety w następnych latach zostało poparte gwałtownym wzrostem oporności gronkowców na ten antybiotyk. 

Obecnie zjawisko narastania oporności bakterii na antybiotyki stanowi jeden z najpoważniejszych problemów medycznych, epidemiologicznych a nawet ekonomicznych. Sprzyja tej sytuacji nadużywanie antybiotyków, a także bagatelizowanie problemu wynikające m.in. z braku wyobraźni zarówno lekarzy jak i chorych, o tym że antybiotyk może kiedyś przestać działać. W konsekwencji mamy coraz większą perspektywę braku opcji terapeutycznych w zakażeniach bakteryjnych. Najprościej mówiąc antybiotyki już nie działają. 

Światowa Organizacja Zdrowia po przeanalizowaniu danych na temat antybiotykooporności w krajach członkowskich wydała raport, który zawiera poważne ostrzeżenie mówiące o możliwości szybkiego nadejścia ery postantybiotykowej. Rekomenduje opracowanie w każdym kraju narodowych strategii walki z antybiotykoopornością. Musi ona obejmować monitorowanie lekoopornych szczepów i konsumpcji antybiotyków, a także skuteczne programy kontroli zakażeń oraz szeroką edukację zarówno profesjonalistów jak i decydentów w ochronie zdrowia oraz całego społeczeństwa.

„Era postantybiotykowa” oznacza, że ​​miliony ludzi, u których występuje zwiększone ryzyko infekcji z powodu operacji, leczenia raka, przeszczepu narządów, dializy nerek lub chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, stoją w obliczu potencjalnie nieuleczalnych chorób wywołanych przez bakterie. 

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe zagraża współczesnej medycynie akademickiej, która w dużej mierze zależy od skutecznego zapobiegania i leczenia infekcji bakteryjnych.

Kannabidiol CBD ma doskonałą aktywność przeciwko biofilmom, zwanym także błoną biologiczną – złożoną wielokomórkowa strukturą bakterii otoczoną warstwą substancji organicznych i nieorganicznych. Liczne badania nad mechanizmami działania wskazują, że głównym mechanizmem kannabidiolu jest uszkodzenie błony zarówno bakterii Gram-ujemnych jak i Gram-dodatnich. 

Kannabidiol (CBD), główny niepsychoaktywny składnik rośliny konopi, został po raz pierwszy wyizolowany z Minnesota Wild Hemp w 1940 r. , a jego struktura została całkowicie opisana w 1963 r. W badaniach klinicznych wykazano, że CBD wpływa na zmniejszenie nudności i wymiotów wywołanych chemioterapią, stymuluje apetyt w HIV / AIDS oraz potwierdzono leczenie przewlekłego bólu, spastyczności spowodowanej stwardnieniem rozsianym lub paraplegią, depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń snu, psychozy, jaskry i zespołu Tourette'a. CBD ma silne działanie immunomodulujące, przeciwzapalne i neuroprotekcyjne o czym pisałem w wielu artykułach. Wysoko oczyszczony płynny preparat CBD na bazie oleju Epidiolex został zatwierdzony w 2018 roku przez Food and Drug Administration (FDA), a w 2019 roku przez Europejską Agencję Leków (EMA) do doustnego leczenia dwóch zaburzeń padaczkowych, zespołu Draveta i zespołu Lennoxa-Gastauta. 

Pierwsze publikacje o silnych właściwościach przeciwdrobnoustrojowych CBD ukazały się już w 1976 roku. Jednak dopiero opracowanie z 2008 roku, pt.: ,,Antybakteryjne kannabinoidy z Cannabis sativa : badanie struktury i aktywności" pod przewodnictwem Giovanni Appendino, wykazało potencjał wszystkich pięciu głównych kannabinoidów : CBD, CBC, CBG, THC i CBN przeciwko sześciu szczepom Staphylococcus aureus opornych na metycylinę (MRSA).  Do podobnego wniosku doszli naukowcy z Wydziału Biochemii i Nauk Biomedycznych, McMaster University, Hamilton Ontario, którzy w swojej pracy: ,, Odkrywanie ukrytego potencjału antybiotyków konopi" udowodnili, że mechanizm działania kannabigerolu CBG polega na celowaniu w błonę cytoplazmatyczną bakterii Gram-dodatnich i wykazali in vivo skuteczność kannabigerolu w mysim modelu infekcji ogólnoustrojowej wywołanej przez MRSA. Pokazali również, że kannabinoidy są skuteczne przeciwko Gram-ujemnym, których błona zewnętrzna jest przepuszczalna, a kannabigerol działa na błonę wewnętrzną. Wykazali, że kannabinoidy działają w połączeniu z polimyksyną B przeciwko wielolekoopornym patogenom Gram-ujemnym, ujawniając szeroki zakres terapeutyczny potencjału kannabinoidów. 

Na chwilę obecną CBD przechodzi badania kliniczne fazy II dotyczące miejscowego leczenia trądziku i atopowego zapalenia skóry, w oparciu o jego właściwości przeciwzapalne, oraz, że obie choroby skóry są związane z infekcjami bakteryjnymi. W trakcie II Fazy badań klinicznych ocenia się zarówno skuteczność, jak i bezpieczeństwo leku w grupie od 100 do 300 pacjentów, którzy cierpią na chorobę, z myślą o której został opracowany badany lek. Badania potwierdzają, że CBD wykazuje stałą aktywność przeciwko szerokiej gamie bakterii Gram-dodatnich, w tym wielu szczepom lekoopornym. 

CBD ma niezwykle przydatne działanie przeciwdrobnoustrojowe, stosunku do ponad 20 rodzajów bakterii Gram-dodatnich, w tym wielu szczepów kluczowych patogenów MRSA, wielolekoopornego (MDR) Streptococcus pneumoniae , Enterococcus faecalis i bakterie beztlenowe Clostridioides ( wcześniej Clostridium) difficile i Cutibacterium (wcześniej Propionibacterium ). Co zaskakujące, CBD wykazywał doskonałą skuteczność przeciwko czterem bakteriom Gram-ujemnym, w tym niebezpiecznym patogenom Neisseria gonorrhoeae , Neisseria meningitides , Moraxella catarrhalis i Legionella pneumophila. Bakterie te są odpowiedzialne odpowiednio za rzeżączkę przenoszoną drogą płciową, zagrażające życiu zapalenie opon mózgowych, infekcje dróg oddechowych, takie jak zapalenie oskrzeli i płuc oraz chorobę legionistów. 

Choć w badaniach wykazano, że CBD nie działa na bakterie E. coli i A. baumannii to stwierdzono, że działa synergicznie (analizowane na podstawie obliczeń FICI) z antybiotykami:  kolistyną i polimyksyną, na te bakterie. 

Szereg badań wykazuje ogromny potencjał kannabinoidów. Dla medycyny akademickiej, jest to jednak dopiero początek długiej i krętej drogi, nakierowanej niestety na wyizolowanie syntetycznego CBD. Przemysł farmaceutyczny uwielbia syntetyki, jakimś dziwnym trafem, nie lubi natury.  My w swoim arsenale mamy jednak, naturalne kannabinoidy pochodzące z najbardziej ekologicznych fabryk na świecie - konopi. Nauka potwierdza działanie kannabinoidów i daje obraz wszechstronności działania tych niezwykłych cząsteczek. Farmacja i akademicy, nie chcą chyba wyciągnąć wniosków, które same się nasuwają, do czego prowadzi np. powszechność i nadużywanie antybiotyków. Jest mi bliska sentencja Hipokratesa: MEDICUS CURAT, NATURA SANAT - LEKARZ LECZY, NATURA UZDRAWIA. I osobiście będę się jej trzymał.